Κατάργηση Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδας Μελιγούς
Το πότε κτίστηκε η Μονή της Αγίας Τριάδας δεν είναι ακριβές. Από κάποιο σιγίλλιο του 1612 φέρουν οι γράψαντες περί αυτής ότι εκτίσθη το έτος αυτό.
Τούτο όμως παρά το σιγίλλιο δε φαίνεται και αληθές.
Έτσι εδώ θ’ ασχοληθούμε με την κατάργηση της Μονής και θα καταγράψουμε από ιστορικά κείμενα όσες πληροφορίες συγκεντρώσαμε έως τώρα.
Κατά το 1826 ο Ιμβραήμ επυρπόλησε τη Μονή της Αγίας Τριάδας.
Α) ΠΟΤΕ Ο ΙΜΒΡΑΗΜ ΕΚΑΨΕ ΤΗ ΜΟΝΗ
α. Ο Μιχαήλ Γιοτσαλίτης γυμνασιάρχης, ο οποίος έμενε στη Μελιγού το 1910, όπως έχουμε γράψει στο άρθρο «Πότε ο Ιμβραήμ έκαψε το Καστράκι Μελιγούς», γράφει στο Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής εταιρείας (τόμος 7, σελίδα 160) «… Η δε Τρίτη μοίρα πυρπολήσασα την επί γραφικωτάτου λόφου το πάλαι ακροπόλεως της Θυρέας, ναόν και πύργον της προ πέντε ημερών πυρποληθείσης μονής Αγίας Τριάδος κ.λ.π.».
Το Καστράκι έχουμε γράψει ότι: το έκαψε στις 7 Αυγούστου το πρωί, ημέρα Σάββατο. Την Αγία Τριάδα την έκαψε στις 3 Αυγούστου του 1826, ημέρα Τρίτη.
β. Ο Ν. Φλούδας στα Θυρεατικά του Τόμος Α’ σελίδα 157 έκδοση 1982 γράφει:
1) Μια πληροφορία χαραγμένη εις την κόγχην της βόρειας πλευράς, μεταξύ των αγιογραφιών του αγίου Μηνά και του αποστόλου Παύλου μας λέγει:
«1826 Αυγούστου 3, εκάψανε το μοναστήρη η αράπηδες»
2) Κάτω από την προηγουμένην πληροφορίαν είναι χαραγμένη και άλλη που λέγει:
«1826 αβγούστου 3 εξεκάναν το μοναστήρη η αραπάδες».
Σύμφωνα με αυτά που εκθέσαμε δεν μένει καμμιά αμφιβολία περί της ημερομηνίας καταστροφής του Μοναστηριού από ορδές του Ιμβραήμ.
3) Το 1828 ο έκτακτος επίτροπος Αρκαδίας, αναφέρων περί της επαρχίας Αγίου Πέτρου, εις τον πρώτον Κυβερνήτην της Ελλάδος Ιωάννην Καποδίστρια, έλεγε δια την Μονήν της Αγίας Τριάδος τα ακόλουθα:
«Το της Αγίας Τριάδος σταυροπηγιακόν μοναστήριον …… έχει κελλία δώδεκα τα οποία κατεκάησαν πλην ενός. Ο εν αυτή ναός κατακαής εγγίζει να κρημνισθεί και δείται ανεγέρσεως ……».
4) Ο ηγούμενος της Αγίας Τριάδος Δανιήλ, εις αναφοράν του το 1833 έλεγε:
«…. Δ. Οικοδομή του ναού σεσαθρωμένη, ο δε εσωτερικός καλλωπισμός του παλαιότατος και κατακεκαυμένος από του Ιμβραήμ εγγίζει να κρημνισθή ….».
5) Ίχνη πυρκαγιάς σώζονται ακόμη και σήμερα μέσα στην εκκλησία.
6) Η τοπική παράδοση μιλάει έντονα περί της καταστροφής της Μονής από τους Τούρκους.
Τις παραδόσεις αυτές θα αναφέρουμε σε άλλο κεφάλαιο. Εδώ θα περιοριστούμε απλώς στις ιστορικές πληροφορίες.
Β) ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟ 1834
Αυτή ήταν η κατάσταση της Μονής μετά την πυρπόληση από τον Ιμβραήμ.
Το 1834 εις πίνακα των διατηρουμένων Μονών (Γ.Α.Κ. Φακ.315) ο έπαρχος Κυνουρίας προτείνει:
«Να συγκεντρωθούν όλα τα Μοναστήρια σε ένα, εις, «το κτηματικώτερον» όπως η Λουκού, διότι έτσι θα προκύψει ωφέλεια εκ του διπλοδεκάτου».
Και παρακάτω αναφέρει:
«γενική καλλιέργεια των κτημάτων, συγκέντρωσις του ελαιώνος, πανήγυρις ετησία, …… εάν τούτο είναι δυνατόν τότε να συγκεντρωθούν οι πατέρες όλων των άλλων Μονών εις την Παναγίαν (σ.σ. Παλαιοπαναγιάν), αλλά μετ’ αυτής να συνενωθεί το Μετόχιον Αγία Τριάς ως το πάλαι και ούτω θέλει ήσθε δεκτή η δόσις του διπλοδεκάτου» (Βλέπε Θυρεάτιδα Γη σελίδα 226).
1834: Η Αγία Τριάδα και η Λουκού καταργήθηκαν διότι δεν συγκέντρωναν μοναχούς περισσότερους των έξη (6).
Β. Διάταγμα 1833 κατά μήνα Σεπτέμβριο απαγορεύει τη Λειτουργία μονών με μοναχούς κάτω των έξη (6).
1834: Η Μονή Αγίας Τριάδας Μελιγούς διαλύεται και ο παπα Δανιήλ (σ.σ. ηγούμενος της Αγίας Τριάδος) την εγκαταλείπει, παίρνει μαζί του και το πολυθρύλητο ανταλλακτικό έγγραφο και γυρίζει στην Παλιοπαναγιά. (Γ.Α.Κ. Μοναστηριακά φάκελος 356).
1834 Μαρτίου 15: Πίνακας με το προσωπικό της Μονής Αγίας Τριάδος Παλιοπαναγιάς (σύνολο 10) και στις παρατηρήσεις η υπόμνηση ότι η Αγία Τριάδα και η Παλιοπαναγιά ήταν ενωμένα Μοναστήρια.
1834 Μαΐου 13:Γίνεται δημοπρασία ενοικιάσεως για τα κτήματα της Μονής, το περιβόλι, τα χωράφια του Άστρους, τα Μετόχια. Η δημοπρασία αναβάλλεται δυο φορές επειδή δεν υπάρχει προσφορά.
Από τη χρονολογία αυτή αρχίζει και η περιπέτεια για τη Μονή. Χρόνο το χρόνο, μέρα τη μέρα, χάνει την ταυτότητά της, διαλύεται, μένει έρημη και εγκαταλελειμένη.
Αθήνα 23.08.1989
Κων. Καζάκος
